YENİ © tərcümə – aihmaz.org – yüklə_Həkimeldostu Mehdiyev Azərbaycana qarşı
BEŞİNCİ BÖLMƏ
MEHDİYEV AZƏRBAYCANA QARŞI
(Ərizə № 59090/12)
QƏRAR
STRASBURQ
31 oktyabr 2019
Bu qərar Konvensiyanın 44-cü maddəsinin 2-ci bəndində göstərilən hallar əsasında qəti qüvvəyə minəcək. Qərara redaktə xarakterli dəyişikliklər edilə bilər.
Mehdiyev Azərbaycana qarşı işində,
Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi (Beşinci Bölmə), aşağıdakılardan ibarət Komitədə toplaşaraq:
André Potocki, Sədr,
Mārtiņš Mits,
Lәtif Hüseynov, hakimlər,
və Milan Blaško, Bölmə Katibi,
8 oktyabr 2019-cu il tarixdə xüsusi müşavirə keçirilərək,
Həmin tarixdə qəbul edilmiş müvafiq qərarı verir:
PROSEDUR
1. Bu məhkəmə işi 26 iyul 2012-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası vətəndaşı cənab Həkimeldostu Bayram oğlu Mehdiyev (Həkimeldostu Bayram oğlu Mehdiyev – “Ərizəçi”) tərəfindən Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının (“Konvensiya”) 34-cü maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasına qarşı verdiyi ərizə (№59090/12) əsasında başladılıb.
2. Ərizəçini Məhkəmə qarşısında Azərbaycanda fəaliyyət göstərən hüquqşunas cənab R. Mustafazadə və cənab A. Mustafayev təmsil edib. Azərbaycan Hökuməti onun nümayəndəsi Cənab Ç. Əsgərov tərəfindən təmsil olunub.
3. Məhkəmə 23 iyin 2016-ci il tarixdə ərizəçinin Konvensiyanın 6-cı maddəsinə 1-ci və 3-cü (d) bəndlərinə əsaslanan şikayətləri barədə Hökumətə kommunikasiya barədə məlumat göndərdi, ərizənin qalan hissəsini isə Məhkəmə Reqlamentinin 54.3-cü Qaydasına əsasən, qəbuledilməz hesab etdi.
FAKTLAR
I. İŞİN HALLARI
4. Ərizəçi 1961-ci il doğumludur, Naxçıvanda yaşayır.
5. 2010-cu ilin yanvar ayının bəlli olmayan günündə ərizəçi evinin yanında maşın yuma müəssisəsi açıb.
6. 13 iyul 2011-ci il tarixində Şərur Rayon Elektrik Şəbəkəsinin (“elektrik şirkəti”) nümayəndələri avtomobil yuyan qurğularda (“müəssisə”) elektrik enerjisindən istifadə durumunu yoxlayıblar və müəyyən ediblər ki, ərizəçi öz müəssisənin elektrik təchizatını qanunsuz olaraq ana elktrik xəttinə qoşub, elektrikdən ödəmə etmədən istifadə edib.
7. Ardınca, bəlli olmayan bir tarixdə ərizəçi barəsində cinayət işi açılıb və ona qarşı Cinayət Məcəlləsinin 189-1.1 (elektrik enerjisindən qanunsuz istifadə) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb. Qanunsuz olaraq elektrikdən istifadə edilməsi nəticəsində dəymiş ziyanın ümumi məbləği ekspert tərəfindən 1,050.18 Azərbaycan manatı (həmin vaxt təxminən 977 avro (EUR)) məbləğində müəyyən edilib. Ekspert hesablaması müəssisədə hər gün orta hesabla on beş avtomobilin yuyulması və on dörd ay ərzində hər ay otuz gün işləməsi ehtimalına söykənib.
8. Ərizəçi məhkəmədən əvvəl araşdırma zamanı günahsız olduğunu, heç bir cinayət əməlinə yol vermədiyhini iddia edib. O, bildirib ki, elektrik enerjisi təchizatçısı şirkətinə müəssisəyə elektrik enerjisi istehlakı məqsədilə sayğac qurşadırılması üçün müraciət edib, buna müvəffəq ola bilməyib və yuyucu qurğusunu öz evindəki elektrik istehlakı sayğacına bağlamalı olub. Ərizəçi həmçinin müəssisənin təxminən bir il işlədiyini, hər gün orta hesabla iki-üç avtomobilə xidmət edildiyini qeyd edib. Bundan başqa, o, bildirib ki, müəssisədə və evində istehlak olunan elektrik enerjisinin ümumi miqdarı üçün hər ay təxminən 5 AZN (təxminən 5 avro) ödəmə edib.
9. Ərizəçi bundan əlavə vurğuladı ki, hava şəraiti ilə əlaqədar olaraq, müəssisə mütəxəssisin rəyində güman edildiyi kimi, ayda otuz gün deyil, iyirmi səkkiz gün işlədiyi durumda, güman edilən ziyanın ümumi dəyərinin hər ay 75 AZN az olacağını, bu durumda isə əməl cinayət əməli kimi dəyərləndirilə bilməzdi.
10. Ərizəçinin müəssisəyə rəhbərlik etdiyini bildirən oğlu, hər gün ortalama olaraq, iki-üç, bəzən isə beş-altı avtomobilə xidmət olunduğunu ifadə edib.
11. Məhkəmə prosesi zamanı ittiham tərəfinin dəvət etdiyi doqquz şahid ifadələrində bildirdilər ki, müəssisənin yanından ötüb-keçərkən, maşınlarını yuduzduran zaman növbədə üç-dörd maşının yuyulmağı gözlədiklərini müşahidə ediblər. Şahidlərin bəziləri maşınlarını yuduzdurmaq üçün 3 AZN (təxminən 3 avro) ödədiklərini bildiriblər.
12. İttiham tərəfinin iki şahidi isə bildirdilər ki, təhminlərinə görə, hər gün müəssisədə yuyulan avtomobillərin orta sayı on beş-iyirmi arası olub. Elektrik təchizatçısı şirkətinin işçiləri olan üç şahid, ərizəçinin magistral elektrik txəttinə icazə olmadan bağlanması ilə bağlı dəlillər təqdim etdilər.
13. Ərizəçi, müəssisədə hər gün real olaraq yuyulan avtomobillərin sayı barədə məlumat verəcək dörd şahidin dəvət edilməsi üçün məhkəmə qarşısında vəsatət qaldırdı. O, ittiham tərəfinin şahidlərinin müəssisədə gündəlik xidmət olunan avtomobillərin sayı barədə qəsdən şişirdilmiş ifadələr verdiklərini, beləliklə də istifadə olunan elektrik enerjisinin miqdarını şişirtməklə onun cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə çalışıldığını qeyd etdi.
14. Məhkəmə protokollarına görə, məhkəmə prosesində ümumilikdə on səkkiz şahidin ifadəsinin dinlənilməsinin planlaşdırılmasını, əlavə şahidlərə ehtiyac olmadığını ifadə edən prokuroru dinlədikdən sonra məhkəmə, başqa səbəb göstərmədən ərizəçinin tələbini rədd etdi.
15. Şərur Rayon Məhkəməsi 23 sentyabr 2011-ci il tarixində ərizəçini günahkar hesab etdi və onu 1000 AZN (təxminən 930 EUR) məbləğində cərimə ilə cəzalandırdı. Ərizəçinin təqsirliliyi ekspert rəyi və şahid ifadələri ilə əsaslandırırldı (bax: yuxarıdakı 7 və 12-ci bəndlər).
16. Bəlli olmayan tarixdə ərizəçi bu qərardan apellyasiya şikayəti verdi, bundan əlavə xüsusi şikayət edərək, Konvensiyanın 6-cı maddəsinə əsaslanaraq, digər şahidlərlə yanaşı onun təqdim etdiyi şahidlərin məhkəmədə iştirak etmək hüququnun təmin edilmədiyini bildirdi.
17. Məhkəmə protokoluna görə, ərizəçi məhkəmədən qonşuluqda olan, müəssisədə xidmət göstərilən avtomobillərin sayına dair daha etibarlı sübutlar verə biləcək bir neçə şahidin dindirilməsini xahiş etdi.
18. Apellyasiya məhkəməsi instansiyası rolunu oynayan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məhkəməsi 10 noyabr 2011-ci il tarixdə birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxladı, ancaq məhkəmə ərizəçinin xüsusi şikayətinə münasibət bildirmədi.
19. Ərizəçi bəlli olmayan bir tarixdə kassasiya şikayəti Verdi, bildirdi ki, aşağı məhkəmələr vəkilinin verdiyi vəsatətlərin hamısını, o cümlədən şahidlərin iştirakının təmin edilməsi barədə vəsatətləri heç bir səbəb göstərmədən rədd etməklə onun ədalətli məhkəmə araşdırması hüququnu pozublar.
20. Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi 22 fevral 2012-ci il tarixdə ərizəçinin xüsusi şikayətini araşdırmadan, apellyasiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxladı.
II. UYGUN DAXİLİ QANUNVERİCİLİK
21. Cinayət Məcəlləsinin (CM) hadisələrin baş verdiyi vaxtda qüvvədə olan 189-1.1-ci (Təbii qazın, suyun, elektrik və ya istilik enerjisinin talanması) maddəsinə görə, təbii qaz, su təchizatı, elektrik və ya istilik şəbəkələrinə qanunsuz qoşulmaqla bu resursların talanması, bu əməllər xeyli miqdarda ziyan vurmaqla törədildikdə, iki min manatdan dörd min manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək müddətə islah işləri və ya iki ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması ilə və ya iki ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması ilə cəzalandırılır. Bundan başqa, Cinayət Məcəlləsinin 177-ci maddəsinin 189-1-ci maddəsi üçün də keçərli olan 2-ci izahedici qeydinə görə, “xeyli miqdar” dedikdə, min manatdan yuxarı, lakin yeddi min manatdan artıq olmayan məbləğ başa düşülür.
QANUNVERİCİLİK
I. KONVENSİYANIN 6-CI MADDƏSİNİN POZUNTUSU İDDİASI
22. Ərizəçi Konvensiyanın 6-cı maddəsinin 1-ci və 3-cü bəndinə əsasən, onun istədiyi şahidlərin iştirakının təmin olunmaması və onların iştirakı ilə araşdırma aparılmaması ilə ona qarşı həyata keçirilən cinayət araşdırmasının ədalətli olmamasından şikayət etdi. Konvensiyanın 6-cı maddəsinin müvafiq hissələrinin mətni aşağıdakı kimidir:
“1. Hər kəs, onun mülki hüquq və vəzifələri müəyyən edilərkən və ya ona qarşı hər hansı cinayət ittihamı irəli sürülərkən, qanun əsasında yaradılmış müstəqil və qərəzsiz məhkəmə vasitəsi ilə, ağlabatan müddətdə işinin ədalətli və açıq araşdırılması hüququna malikdir.
…
3. Cinayət törətməkdə ittiham olunan hər kəs, ən azı aşağıdakı hüquqlara malikdir:
…
(d) onun əleyhinə ifadə vermiş şahidləri dindirmək və ya bu şahidlərin dindirilməsinə nail olmaq və onun əleyhinə ifadə vermiş şahidlər üçün eyni olan şərtlərlə onun lehinə olan şahidlərin çağırması və dindirməsi hüququna malik olmaq;
A. Qəbuledilənlik
1. Tərəflərin təqdimatları
23. Hökumət tətbiq edilən pul cəzasının qanunsuz istehlak edilmiş elektrik enerjisinin məbləğinə uyğun olduğundan ərizəçiyə hər hansı əhəmiyyətli dərəcədə ziyan yaratmadığını bildirdi. Üstəlik qeyd etdi ki, yerli məhkəmələr ərizəçiyə baş vermis cinayətə görə, həbs kimi daha ağır cəza tətbiq etməyib.
24. Ərizəçi isə bildirdi ki, cərimənin məbləği onun dövrdəki aylıq gəlirindən beş dəfə artıq olub və iddia etdi ki, həmin məbləğ onun və ailəsinin durumuna əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərib.
2. Məhkəmənin dəyərləndirməsi
25. Hökümətin ərizəçinin heç bir əhəmiyyətli çətinliyə məruz qalmaması barədə etirazına gəldikdə, Məhkəmə bildirir ki, pozuntunun ciddiliyi həm ərizəçinin subyektiv qavrayışı, həm də konkret bir işdə obyektiv olaraq nəyin təhlükədə olması diqqətə alınaraq dəyərləndirilməlidir (bax: Korolev Rusiyaya qarşı (qətnamə), №25551/05, 1 iyul 2010, və Kangers Latviyaya qarşı, №35726/10, §39, 14 mart 2019). Hər hansı bir əhəmiyyətli dərəcədə ziyanın olmaması, mübahisə mövzusunun maliyyə təsiri və ya onun ərizəçi üçün əhəmiyyəti kimi kriteriyalara söykənə bilər (bax: Ionescu Ruminiyaya qarşı (qətnamə), №36659/04, §34, 1 iyun 2010, və Muić Xorvatiyaya qarşı, №79653/12, §33, 30 may 2017)..
26. Hazırkı işdə ərizəçi 1 000 AZN (930 EUR) məbləğində cərimə cəzasına məhkum edildiyi cinayət işinin tərəfidir.
27. Məhkəmə qeyd edir ki, tərəflərdən heç biri ərizəçinin maliyyə durumu ilə bağlı dəqiq məlumat təqdim etməyiblər. Bununla birlikdə Məhkəmə müşahidə edir ki, ərizəçi hadisələrin baş verdiyi vaxt sərbəst peşə sahibi olub, Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ərizəçinin cərimə cəzasına məhkum edildiyi 2010-cu ildə Naxçıvanda ortalama ümumi əmək haqqı 100 AZN (təxminən 91 EUR) təşkil edib.
28. Məhkəmə ayrıca, önüdəki şikayətin mövzusunun ərizəçinin törətdiyi iddia edilən və cinayət məhkumluğu ilə nəticələnən cinayətə görə daxili məhkəmələrin onun təqsirli olmasını və ya günahsızlığını müəyyən etməsinin ictimai maraq komponenti olduğunu qeyd edir. Belə olan halda, kəsilmiş pul cəzasının maddi təsirindən əlavə, ərizəçi üçün barəsindəki cinayət işinə qanun əsasında yaradılmış müstəqil və qərəzsiz məhkəmə tərəfindən baxılması prinsip məsələsi olub (müqayisə üçün Zeynalov Azərbaycana qarşı, №31848/07, § 22, 30 may 2013).
29. Bundan başqa, ərizəçi işin daxili məhkəmələr tərəfindən düzgün araşdırılmamasından şikayət edib. Eyni zamanda nə apellyasiya məhkəməsinin, nə də Ali Məhkəmənin ərizəçinin 6-cı maddə (18 və 20-ci paraqraflara bax) ilə təminat altına alınan hüquqlarının pozulması iddiası ilə bağlı şikayətlərini araşdırmadığını qeyd edir. Bununla əlaqədar olaraq, Konvensiyada və ona əlavə edilmiş Protokollarda müəyyən edilmiş hüquqlara hörmət tələb edirsə və ya işə daxili məhkəmə tərəfindən lazımi qaydada baxılmayıbsa, ərizəçi əhəmiyyətli dərəcədə ziyana məruz qalmayıbsa belə, Məhkəmə ərizənin araşdırılmasının davam etdirilməsinin gərəkli olması fikrini təkrarlayır. Bunlar Konvensiyanın 35 § 3 (b) maddəsində yer alan iki qoruma maddəsinin tələbidir (bax Flisar Sloveniyaya qarşı, № 3127/09, § 28, 29 sentyabr 2011, və Maravić Markeš Xorvatiyaya qarşı, №. 70923/11, § 50, 9 janvar 2014).
30. Yuxarıda göstərilən mülahizələr Məhkəmənin mübahisə mövzusunuin önəmli maddi təsir və mənəvi məzmun daşıması səbəbindən ərizəçinin Konvensiyanın iddia edilən pozuntusu nəticəsində əhəmiyyətli bir çətinliyə məruz qalması qənaətinə gəlməsi üçün yetərlidir. Üstəlik, daxili məhkəmələr işi lazımi qaydada araşdırmayıblar.
31. Beləliklə, Məhkəmə Hökumətin etirazını rədd edir. Bundan əlavə, şikayət digər əsaslara görə mümkünsüz deyil. Bu səbəbdən də o, qəbuledilən elan edilməlidir.
B. Mahiyyət
1. Tərəflərin təqdimatları
32. Hökumət tədimatında bildirdi ki, məhkəmənin iş materiallarındakı on səkkiz şahiddən on beşininin ifadələrini dinləməsi, ərizəçinin daha dörd şahidin dindirilməsi barədə vəsatətinin rədd edilməsi üçün kifayət qədər yetərli əsas rolunu oynayıb. Buna görə də məhkəmələrin qərarları əsaslandırılmış, ədalətli və qanuni olub, hərtərəfli qiymətləndirilmiş dəlillərə əsaslanıb.
33. Ərizəçi, müdafiə tərəfinin şahidlərini incələməyin onun Konvensiyanın 6-cı maddəsinə əsaslanan hüququ olması fikrini ifadə etdi. Bildirdi ki, həmin şahidlərin ifadələri onun hərəkətlərinin cinayət əməli kimi töfsif edilib, edilməməsi məsələsinə aydınlıq gətirə bilərdi. Məhkəmə heyəti qarşısında özünün təklif etdiyi şahidlərin iştirakının təmin edilməsi üçün yazılı və şifahi vəsatətlər qaldırsa da həmin vəsatətlət heç bir əsaslandırma olmadan rədd edildi.
2. Məhkəmənin dəyərləndirməsi
34. Müdafiə tərəfinin adından şahidlik etmə və onların incələnməsi ilə bağlı tətbiq olunan ümumi prinsiplər yaxınlarda Məhkəmə tərəfindən aydınlaşdırılıb və Murtazaliyeva Rusiyaya qarşı işində yenidən ifadə edilib ([GC], № 36658/05, §§ 139, 144-49 və 158-67, 18 dekabr 2018).
35. Məhkəmə protokolunda və ərizəçinin vəsatətinin mətnində də göstərildiyi kimi, ərizəçi məhkəmədən ittiham tərəfinin dəvət etdiyi şəxslərdən başqa daha dörd şahidin məhkəməyə dəvət edilməsini istəyib. O, həmin dörd şahidin müəssisədə hər gün orta hesabla neçə avtomobilə xidmət olunması ilə bağlı sübutlar təqdim edə biləcəyini və bunun öz növbəsində ərizəçinin əməlinin tövsifinə təsir göstərə biləcəyini iddia etdi (bax: yuxarıda 13-cü paraqraf).
36. Məhkəmə qeyd edir ki, ərizəçi məhkəməyə təqdim etdiyi vəsatətində detallı faktiki və ya hüquqi dəlillər təqdim etməsə də, dəvət edilməsini istədiyi şahidlərin ifadələrinin müdafiə tərəfini necə gücləndirə biləcəyini kifayət qədər aydın şəkildə izah edib.
37. Məhkəmə, həmçinin məhkəmə iclasının protokolunda ərizəçinin müdafiə tərəfinin şahidlərinin çağırılması tələbini rədd etmək üçün məhkəmə tərəfindən göstərilən səbəblərdən bəhs edilmədiyini qeyd edir. Ərizəçinin həm apellyasiya şikayətində, həm də məhkəmə iclasında qaldırıldığı bu xüsusdakı xüsusi şikayətinə Apelyasiya Məhkəməsinin qərarında ümumiyyətlə toxunulmayıb. Eyni zamanda, Ali Məhkəmə öz qərarında ərizəçinin aşağı instansiya məhkəmələrinin onun adından şahidlərin dəvət edilib, dindirilməsi ilə bağlı vəsatətlərini rədd etməsinə heç bir səbəb göstərməməsi barədə xüsusi şikayəti məsələsindən bəhs etməyib (19-20-ci paraqraflara bax).
38. Daxili məhkəmələrin ərizəçinin təklif etdiyi şahidləri dəvət etmək, onların ifadələrini dinləməkdən imtina qərarının, icraatın ümumi ədalətini zəiflədib-zəiflətmədiyinə dair suala gəldikdə, Məhkəmə qeyd edir ki, hazırkı işdə ərizəçi 1.050.18 AZN dəyərində elektrik enerjisindən qanunsuz istifadə etdiyinə görə məhkum edilib. Məhkəmə daha sonra bu miqdarın, daxili hüquqda cinayət məsuliyyəti doğuracaq qədər önəmli miqdar təşkil edən 1.000 AZN dəyərində məbləği az miqdarda aşdığını da qeyd edir (yuxarıdakı 21-ci paraqrafa bax).
39. Ərizəçiyə qarşı onun məhkumluğunu müəyyən edən ittihamları dəstəkləyən dəlillər, şahidlərin müəssisədə hər gün on beş-iyirmi maşının yuyulmasını müşahidə etdiklərini ifadə edən şahid ifadələrindən ibarətdir. Dəlillər bundan əlavə, müəssisədə hər gün on beş avtomobilin yuyulması və müəssisənin ayda ən azı 30 gün fəaliyyət göstərməsi ehtimalına söykənən ekspertin dəymiş ziyanı hesablamasından formalaşırdı (yuxarıdakı 7,12 və 15-ci paraqrafa bax).
40. Məhkəmə müdafiə tərəfinin əlavə şahidlər dəvət edilməsi tələbinin məqsədinin, ərizəçinin müəssisəsində hər gün yuyulan avtomobillərin doğru ortalama sayını müəyyən etmək olduğunu vurğulayır. Bundan əlavə, ərizəçinin hərəkətlərinə dəqiq bir hüquqi tövsif vermək üçün, ərizəçinin müəssisəsinin fəaliyyət göstərdiyi şərtlərin dəqiq dəyərləndirilməsi zəruridir.
41. Məhkəmənin görüşünə görə, müdafiə tərəfinin vəsatəti və onun məzmunu göz önünə alındığında, məhkəmə, təqdim edilmiş sənədləri, tərəflərin arqument və sübutlarını araşdırmaqla adekvat qərar verməli, ümumi vəzifəsinə uyğun olaraq, rədd edilmə ilə bağlı qərarının səbəblərini göstərməli idi (bax Ilqar Məmmədov Azərbaycana qarşı (№2), № 919/15, §§ 207 və 217, 16 noyabr 2017). Ərizəçinin məhkəmənin tərəfli davranması ilə bağlı xüsusi şikayətinə yuxarı daxili məhkəmələrin münasibət bildiməməsini nəzərə alaraq, Məhkəmə, ərizəçinin apellyasiya şikayətinin araşdırılmasının yetərsiz olduğunu, mühakimənin ümumi ədalətliliyinin bundan təsirləndiyini müəyyən etdi.
42. Yuxarıda vurğulanan mülahizələr, Məhkəmənin bir bütün olaraq baxıldığında bu işlə bağlı mühakimələrin, Avropa Konvensiyasının 6 §§ 1 və 3-cü (d) maddələrinə əsasən, ədalətli məhkəmə qarantiyalarına uyğun olmadığı nəticəsinə gəlməsi üçün yetərlidir.
II. KONVENSİYANIN 41-Cİ MADDƏSİNİN TƏTBİQİ
43. Konvensiyanın 41-ci maddəsinə əsasən:
“Əgər Məhkəmə Konvensiyanın və ona dair Protokolların müddəalarının pozulduğunu, lakin Razılığa gələn Yüksək Tərəfin daxili hüququnun yalnız bu pozuntunun nəticələrinin qismən aradan qaldırılmasına imkan verdiyini müəyyən edirsə, Məhkəmə zəruri halda, zərərçəkən tərəfə əvəzin ədalətli ödənilməsini təyin edir.”
A. Ziyan
44. Ərizəçi cinayət işində çəkdiyi cərimə cəzası səbəbindən maddi ziyana görə 1000 Azərbaycan manatı (o zaman təxminən 930 avro (EUR), mənəvi ziyana görə isə 15.000 avro tələb edib.
45. Hökumət ərizəçinin hüquqlarının pozuntusunun baş verməsinə dair düşüncənin mövcud olmadığını və buna görə, hər hansı qərar verilməməsi gərəkdiyini vurğulayıb. Bununla yanaşı Məhkəmənin hər hansı pozuntuya yol verilməsi qərarı verəcəyi durumunda, təklif edib ki, ən uyğun əvəz yolu, ərizəçinin iddia edilən pozuntunun baş verməsindən əvvəlki vəziyyətə gətirilməsi və işə yenidən baxılmasını təmin etmək olardı.
46. Məhkəmə müəyyən etdiyi pozuntu ilə iddia edilən maddi ziyan arasında heç bir səbəbli əlaqə aşkar etmədi. Bu durumda qeyd edir ki, ədalətli əvəz olaraq təzminatın ödənilməsi ərizəçinin ancaq Konvensiyanın 6-cı maddəsinin təminatlarından yararlana bilməməsinə əsaslana bilər. Bununla yanaşı, 6-cı maddəyə uyğun məhkəmə araşdırmasının bu müddəanın tələblərinin pozulmaması nəticəsinə gətirəcəyi təqdiri ilə bağlı spekulyasiya edə bilməz (müqayisə üçün Menchinskaya Rusiyaya qarşı, № 42454/02, § 46, 15 yanvar 2009, və Shaykhatarov və Digərlər Rusiyaya qarşı [Comitə], №47737/10 və 4 digər, § 46, 15 yanvar 2019). Bu səbəbdən, ərizəçinin maddi ziyanla bağlı tələblərini rədd edir. Bununla yanaşı, Məhkəmə ərizəçinin yalnız hüquq pozuntusun müəyyən edilməsi ilə kompensasiya edələ bilməyəcək mənəvi ziyana məruz qaldığı və buna görə təzminatın ödənilməsi qənaətindədir. Məhkəmə Konvensiyanın 41-ci maddəsinin tələb etdiyi kimi ədalətli əsaslarla qiymətləndirmə apararaq, ərizəçiyə bu başlıq altında 1,000 avro məbləği dəyərində və bu məbləğ üçün tutulacaq vergi məbləği dəyəri də üzərinə gəlinməklə, kompensasiya təyin edir.
B. Xərclər və məsrəflər
47. Ərizəçi, həmçinin daxili məhkəmələrdə və Məhkəmə qarşısında çəkilən hüquq məsrəfləri üçün 10.000 avro məbləğində əvəz tələb edib. Ərizəçi iddiasını dəstəkləmək üçün hüquqi və tərcümə xidmətləri üçün 15 iyun 2012-ci il tarixdə imzalanmış müqaviləni Məhkəməyə təqdim edib.
48. Hökumət hesab etdi ki, tələb olunan məbləğ həddindən artıq çoxdur və xərc və məsrəflər üçün uyğunluq baxımından məqbul deyil. Xüsusilə, ərizəçinin təqdim etdiyi müqavilənin ödəmənin edilməsinə sübut olmadığını bildirdi. Bundan əlavə, qeyd etdi ki, ərizəçi daxili məhkəmələr qarşısında başqa bir vəkil tərəfindən təmsil olunub.
49. Hökumət, həmçinin yuxarıda qeyd edilən mülahizələri nəzərə alaraq ərizəçinin hüquqi xidmət haqqı tələbinin rədd edilməli olduğunu bildirdi. Qeyd etdi ki, bütün başqa durumlarda 800 avro məbləğində vəsait bütün xərclər və məsrəflər üçün məqbul ədalətli əvəz təşkil edə bilər.
50. Məhkəmənin uyğun president hüququna görə, ərizəçinin çəkdiyi xərc və məsrəflərin geri ödənilməsi üçün həmin xərc və məsrəflərin həqiqətən və zəruri olduğu üçün çəkilmiş olması, məbləğin ağlabatan olması lazımdır. Əlindəki sənədləri və yuxarıda xatırladılan meyarları nəzərə alaraq Məhkəmə, birbaşa ərizəçinin təmsilçilərinin hesabına 1,000 (bir min) avro məbləğində vəsaitin ödənilməsini məqsədəuyğun hesab edir.
C. Gecikmə faizi
51. Məhkəmə, icranın gecikdirilməsinə görə faizin Avropa Mərkəzi Bankındakı kredit faizinin yuxarı həddinə əsaslanmasını və onun üzərinə daha üç faizin əlavə edilməsini məqsədəuyğun hesab edir.
QEYD EDİLƏN ƏSASLARA GÖRƏ, MƏHKƏMƏ YEKDİLLİKLƏ,
1. Bəyan edir ki, ərizə qəbuledilən hesab edilməlidir;
2. Qərara alır ki, Konvensiyanın 6-ci maddəsinin 1-ci və 3-cü (d) bəndi pozulub;
3. Qərara alır ki,
(a) cavabdeh Dövlət qərarın qüvvəyə minməsindən sonra üç ay ərzində aşağıda göstərilən məbləğdə vəsaiti, ödəmə edilərkən mövcud olan məzənnəyə uyğun olaraq, ərizəçiyə ödənilməsini həyata keçirtməlidir:
(i) tutulacaq vergi məbləği əlavə olunmaqla, mənəvi ziyana görə 1,000 (bir min) avro;
(ii) tutulacaq vergi məbləği də əlavə olunmaqla, xərc və məsrəflərə görə əriəzçinin təmsilçilərinin bank hesanbına ödənilməklə 1,000 (bir min) avro;
(b) Yuxarıda qeyd edilən üç aylıq müddətin keçməsindən sonra ödəmənin həyata keçirilməsinə qədər gecikdirilən müddət üçün yuxarıdakı məbləğə Avropa Mərkəzi Bankının faiz dərəcəsinə uyğun olaraq faizlər ödənilməli və buna üç faiz də əlavə edilməlidir;
4. Ərizəçinin ədalətli kompensasiya tələbinin digər hissələrini rədd edir.
Qərar ingilis dilində tərtib olunub və Məhkəm Reqlamentinin 77-ci Qaydasının 2 və 3-cü bəndlərinə uyğun olaraq 31 oktyabr 2019-cü il tarixdə yazılı şəkildə açıqlanıb.
Milan Blaško André Potocki
Bölmə Katibi Sədr
Qərar Media Hüququ Qrupu tərəfindən ingilis dilindədən tərcümə edilərək yayılıb. Müəllifliklə bağlı baxın: https://aihmaz.org