Sərbəst toplaşmaq və birləşmək azadlığı
Qafqaz Məmmədov işi Qrupu – İŞİN TƏSVİRİ
Bu məhkəmə işi Qrupu, 2010-2014-cü illərdə siyasi müxalifət tərəfindən planlaşdırılıb, təşkil edilən, ictimai asayiş baxımından heç bir təhlükə doğurmayan icazəsiz dinc etiraz aksiyasının dağıdılması və ərizəçilərin sərbəst toplaşmaq azadlığına çoxsaylı müdaxilələrin edilməsi, qısa müddətə həbs edilmələri və nümayişdə iştirak etmələrinə görə inzibati qaydada həbs olunmaları (3-15 gün) ilə bağlıdır.
Məhkəmə ictimai toplantıları düzənləyən qanunvericiliyin dəqiq olmaması və toplantıların dağıdılmasına imkan verməsi, ictimai toplantıların qeyri-qanuni şəkildə qadağan edilməsi ilə bağlı ciddi əndişələrini vurğuladı. Xüsusilə, qeyd etdi ki, Azərbaycan Konstitusiyası yalnız planlaşdırılan hər hansı bir toplantı ilə bağlı yalnız xəbər vermək prosedurunu ehtiva edir, “Sərbəst toplaşmaq azadlığı haqqında” qanun müvafiq yerli icra hakimiyyəti orqanlarına toplaşmağı yasaqlamaq, qarşısını almaq üçün geniş səlahiyyətlər verir.
Bundan əlavə, Qanun, müvafiq yerli icra hakimiyyəti orqanlarına kütləvi yığıncağın keçiriləcəyi məkanı, marşrutu və / və ya onun vaxtını məhdudlaşdırmaq və ya dəyişdirmək, toplaşmaq üçün müəyyən ərazilər təyin etmək səlahiyyəti verir.
Məhkəmə hesab etdi ki, ərizəçilərin sərbəst toplaşmaq azadlığına dözümlü və vicdanla yanaşmalı olan əlaqəli qurumların həyata keçirdiyi müdaxilə tədbirlərini (aksiyaların dağıdılması, həbslər və inzibati həbs cəzaları) əsaslandrıan səbəblər uyğun və tələb olunduğu ölçüdə olmayıb, sanksiyalar qeyri-mütənasib olub. Məhkəmə belə tədbirlərin ərizəçilərin gözünü qorxutmamaqla yanaşı, digər müxalifət tərəfdarlarını və geniş ictimaiyyəti nümayişlərə qatılmaqdan, açıq siyasi müzakirələrdə daha geniş iştirakdan çəkindirməməli olmasına qərar verdi (Konvensiyanın 11-ci maddəsinin pozuntusu).
Bundan əlavə, Məhkəmə ərizəçilərin inzibati qaydada həbs edilməsinə səbəb olan təqibin aşağıdakı səbəblərə görə, ədalətsiz olmasına (Konvensiyanın 6.1 və 6.3-cü maddələrinin pozuntusu) qərar verdi:
– Öz müdafiəsini hazırlamaq üçün ərizəçilərin lazımi vaxt və imkanlarının olmaması məhkəmədən əvvəlki prosedurların vaxtı çox qısa idi; ərizəçilər xarici ləmdən təcrid edilmişdilər, onların vəkilə çatımı təmin edilməmişdi; İnzibati Xətalar Məcəlləsində dövlət ittihamçısının məcburi iştirakı tələb olunmadığından, birinci instansiya məhkəmələrinin hakimləri ərizəçilərə qarşı irəli sürülmüş ittihamları həm təqdim etdilər, həm də araşdırdılar. Nəticədə, ərizəçilərə məhkəmə çəkişməsi zamanı yetərli müdafiəni təmin etmək imkanı verilmədi.
– daxili məhkəmələrin qərarlarının yetərli əsaslandırılmaması, polis tərəfindən tərtib olunan inzibati xəta haqqında protokollara əsaslanması və ərizəçilərin irəlu sürdüyü əsas dəlillərin nəzərə alınmaması;
– ərizəçilərin məhkəmə prosesi öncəsi və ya birinci instansiya məhkəməsindəki dinləmələr zamanı vəkillərin köməyindən məhrum olmaları, ərizəçilərin dövlətin ayırdığı vəkillər tərəfindən formal olaraq təmsil olunması.
Yekunda Məhkəmə ərizəçilərin saxlanılmasının və inzibati qaydada həbs edilməsinin qanuni əsaslardan məhrum, özbaşına olduğunu və sadəcə, ərizəçilərin dinc nümayişlərə qatılması ilə əsaslandırıldığını təsbit etdi. Yerli məhkəmələr həmçinin, ərizəçilərin azadlıqdan məhrum edilməsinin qanuna uyğunluğunu araşdırarkən, polisin ərizəçiləri saxlamaq üçün qanunvericiliyi doğru tətbiq edib-etməməsini, nümayişlərə polisin müdaxiləsinin qanuniliyini incələyərkən özbaşına hərəkət edib (Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin pozuntusu).
Məhkəmə həmçinin, Hacılı və digərləri, Həsənov və digərləri və Məcidli və digərlərinin işlərində ərizəçilərin nümayəndəsinin (Cənab İ.Əliyev) ofisində axtarış aparılıb, bu işlərə aid bütün sənədlərin götürülməsi səbəbindən, fərdi müraciət hüququnun pozuntusunu müəyyən etdi (Konvensiyanın 34-cü maddəsinin pozuntusu).
İcranın durumu:
Bu məhkəmə işi Qrupu Komitə tərəfindən 1288-ci iclasında (iyun 2017) (DH) detallı izləmə üçün təqdim edildi. Həmin vaxt Komitə işin icrası ilə bağlı heç bir məlumatın təqdim edilmədiyini narahatlıqla qeyd etdi, rəsmi qurumları görülən və ya nəzərdə tutulan fərdi və ümumi tədbirlər barədə hərtərəfli fəaliyyət planı / fəaliyyət hesabatını təqdim etməyə çağırdı. Komitə 2017-ci ilin dekabr ayında bu qrupa daxil olan işlərin icrası məsələsinə yenidən qayıtdı və sərbəst toplaşmaq azadlığının əhəmiyyətini xatırlatdı. Eyni məzmunlu yeni işlərin Məhkəməyə axınının davam etdiyini xatırladan Məhkəmə bilgi çatışmazlığından dərin narahatlığını ifadə edib, səlahiyyətliləri bilgiləri, hərtərəfli fəaliyyət planı / hesabatı təqdim etməyə çağırdı.
Hazırkı qeydlər hazırlanarkən belə, Hökumətdən fəaliyyət planı və hesabatı gözlənilirdi.
NAZİRLƏR KOMİTƏSİ
Qətnamə
CM/Del/Dec(2017)1288/H46-1
7 iyun 2017
1288ci toplantı, 6-7 iyun 2017 (DH)
H46-1 Qafqaz Məmmədov qrupu Azərbaycana qarşı (Ərizə No. 60259/11)
Avropa Məhkəməsinin qərarlarının icrasına nəzarət
Deputatlar,
1. Bu məhkəmə işi Qrupu ilə bağlı Komitəyə heç bir məlumatın təqdim edilmədiyini narahatlıqla qeyd edir;
2. Səlahiyyətliləri, bu məhkəmə işi Qrupu ilə bağlı görülən və ya nəzərdə tutulan fərdi və ümumi tədbirləri əhatə edən hərtərəfli fəaliyyət planı / fəaliyyət hesabatını təxirə salınmadan təqdim etməyə çağırır;
3. bu iclasda 9 oxşar məhkəmə qərarının Qafqaz Məmmədov işi qrupunun eynisi kimi təsnifləndirildiyini xatırladır (bax: CM/Del/Dec (2017) 1288 / B1-əlavə2);
4. Bu məhkəmə işi Qrupuna 1302-ci iclasında (Dekabr 2017) (DH) yenidən baxılmasına qərar verdi.
Nazirlər Komitəsinin sonuncu yoxlaması:
Qeydlər/Problemlər:
|
Ərizə |
İş | Qərarın tarixi | Qəti olduğu tarix | Təsnifatın göstəricisi |
| 60259/11 | QAFQAZ MƏMMƏDOV | 15/10/2015 | 14/03/2016 | Kompleks problemlər |
| 67360/11+ | HÜSEYNLI VƏ DİGƏRLƏRİ | 11/02/2016 | 11/05/2016 | |
| 69234/11+ | IBRAHIMOV VƏ DİGƏRLƏRİ | 11/02/2016 | 11/05/2016 | |
| 69456/11 | ƏHƏD MƏMMƏDLİ | 16/06/2016 | 16/06/2016 | |
| 5231/13+ | HACIBƏYLI VƏ DİGƏRLƏRİ | 30/06/2016 | 30/06/2016 | |
| 34262/14+ | HÜSEYNOV VƏ DİGƏRLƏRİ | 24/11/2016 | 24/11/2016 | |
| 5417/13+ | ABBASLI | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 43137/13+ | BABƏK HƏSƏNOV | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 74609/10+ | BAYRAM BAYRAMOV VƏ DİGƏRLƏRİ | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 72230/11+ | BAYRAMLI | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 42989/13+ | CƏMİL HACIYEV | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 24508/11+ | MƏHƏMMƏD MACIDLI | 16/02/2017 | 16/02/2017 | |
| 19150/13+ | BAYRAMOV | 06/04/2017 | 06/04/2017 | |
| 65910/14+ | XƏLİLOVA VƏ ƏYYUBZADƏ | 06/04/2017 | 06/04/2017 | |
| 20589/13+ | MEHTIYEV VƏ DİGƏRLƏRİ | 06/04/2017 | 06/04/2017 | |
| 44699/13 | HACILI VƏ DİGƏRLƏRİ | 29/06/2017 | 29/06/2017 | |
| 69397/11+ | ABBAS VƏ DİGƏRLƏRİ | 13/07/2017 | 13/07/2017 | |
| 78162/13+ | ƏLISOY VƏ DİGƏRLƏRİ | 13/07/2017 | 13/07/2017 | |
| 60262/11+ | BABAYEV AND HASANOV | 20/07/2017 | 20/07/2017 | |
| 12854/13+ | MIRZƏYEV VƏ DİGƏRLƏRİ | 20/07/2017 | 20/07/2017 | |
| 69180/11 | TURAL HACIBƏYLİ | 28/09/2017 |
28/09/2017 |
1318 CM-DH Toplantı 5-7 iyun 2018 – Qeydlər
Fərdi tədbirlər
Xatırladılır ki, 3 ilə 15 gün arasında dəyişən müddətlərdə inzibati həbs cəzası verilmiş ərizəçilərin artıq həbsdə deyillər. Məhkəmə, həbsdə keçirdikləri müddətin səbəb olduğu mənəvi zərərin ədalətli əvəzinin ödənilməsinə qərar verib. Bunlara görə, hazırda fərdi tədbirlər müzakirə mövzusu deyil.
Ümumi tədbirlər
Başlanğıcda qeyd etmək lazımdır ki, bu Qrup işi, yığıncaqlar, ictimai tədbirlər haqqında yerli qanunvericiliyin Avropa Konvensiyanın 11-ci maddəsinin tələblərinə uyğun gəlməməsindən doğan mürəkkəb problemləri qaldırır.
Bu məhkəmə işlərində həmçinin, polislər, yerli qurumlar və əlaqəli məhkəmələr tərəfindən qanunların özbaşına tətbiq edildiyi, vəziyyətin soyuq təsiri ilə durumu yoluna qoyacaq tədbirlərin önəmli olması vurğulanmaqdadır.
Hazırkı məhkəmə işi Qrupunun ortaya çıxardığı ümumi problemlər müxtəlif zəruri islahatların həyata keçirilməsini təmin etməklə, təcili tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir. Komitə tərəfindən dəfələrlə edilmiş çağırışlara rəğmən, səlahiyyətli orqanların bununla bağlı fəaliyyət planı / hesabat təqdim etməyə davam etməməsi önəmli bir narahatlıq, əndişə mənbəyidir.
Qətnamə:
Deputatlar,
1. Avrupa Konvensiyasının 11-ci maddəsi ilə təminat altına alınan toplaşmaq, birləşmək azadlığının demokratik bir toplumda təməl bir hüquq olduğunu xatırladaraq,
2. Hazırkı məhkəmə işi Qrupunun ortaya çıxardığı köklü problemlərin həll edilməsi üçün qanunvericiliklə bağlı və digər tədbirlər haqqında davamlı bilgi axınının təmin edilməməsi ilə bağlı dərin narahatlıqlarını yenidən ifadə edir.
3. Səlahiyyətliləri görülən və ya nəzərdə tutulan tədbirlər barədə hərtərəfli fəaliyyət planı və ya fəaliyyət hesabatının gecikmədən təqdim edilməsini təmin etməyə çağırır;
Son yenilənmə: 30 aprel 2020-ci il (yeniləmə davam edəcək)