YENİ © tərcümə – aihmaz.org
BEŞİNCİ BÖLMƏ
ƏHMƏDLİ AZƏRBAYCANA QARŞI
(Ərizə nömrəsi 52286/11)
QƏRAR
STRASBURQ
30 iyun 2022
Bu qərar qəti qüvvəyə minir, ona redaktə xarakterli dəyişikliklər edilə bilər.
Əhmədli Azərbaycana qarşı işində,
Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin (Beşinci Bölmə) Palatası aşağıdakılardan ibarət tərkibdə toplaşaraq:
Mārtiņš Mits, Sədr,
Ivana Jelić,
Kateřina Šimáčková, hakimlər,
və Martina Keller, İclas katibi,
İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi haqqında Konvensiyanın (Konvensiya) 34-cü maddəsinə uyğun olaraq, Azərbaycanda yaşayan vəkil E.Mustafazadə tərəfindən təmsil olunan 1958-ci ildə doğulmuş Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, Bakı şəhərində yaşayan Rövşən Qubad oğlu Əhmədli (“ərizəçi”) tərəfindən 4 iyul 2011-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikasına qarşı Məhkəməyə təqdim edilmiş ərizəni (№52286/11);
Konvensiyanın 5-ci və 6-cı maddələrinin pozuntusu ilə bağlı şikayətlər barədə səlahiyyətli nümayəndə cənab Ç.Əsgərovun təmsil etdiyi Azərbaycan Hökumətinə (“Hökumət”) məlumatın göndərilməsi və ərizələrin qalan hissəsinin qəbuledilməz elan edilməsi haqqında qərarı və;
Tərəflərin təqdimatlarını;
nəzərə alaraq,
9 iyun 2022-ci il tarixdə müzakirə aparıb,
Həmin tarixdə aşağıdakı qərarı qəbul edir:
İŞİN HALLARI
1. Hazırkı iş ərizəçinin polis əməkdaşının qanuni əmrinə tabe olmamaq ittihamı ilə inzibati qaydada məhkum olunması ilə bağlıdır. Ərizəçi iddia edir ki, onun Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 1-ci bəndi və 6-cı maddəsinin 1-ci bəndi ilə qorunan hüquqları yerli hakimiyyət orqanları tərəfindən pozulub.
2. 9 yanvar 2011-ci il günorta saatlarında ərizəçi polis əməkdaşları tərəfindən tutulub, Binəqədi Rayon Polis İdarəsinə aparılıb. Ərizəçiyə görə, o, evinə gələn polis əməkdaşları tərəfindən həyat yoldaşının və oğlunun gözlərinin önündə, həbsinin səbəbləri ilə bağlı heç bir izahat verilmədən, arxalarınca polis bölməsinə getməsini tələb edən polislər tərəfindən saxlanılıb.
3. Ərizəçi saxlanılan barəsində gün inzibati xəta haqqında protokol (inzibati xəta haqqında protokol) tərtib edilib. Protokola görə, ərizəçi binanın qarşısında səs-küy salıb, polis əməkdaşlarının səs-küyün dayandırılması barədə qanuni əmrinə tabe olmayıb və İnzibati Xətalar Məcəlləsinin (“İXM”) 310.1-ci (tabe olmama) maddəsini pozaraq polis əməkdaşlarına müqavimət göstərib. Ərizəçi protokolu imzalamaqdan imtina edib.
4. Elə həmin gün birinci instansiya məhkəməsi ərizəçini İXM-nin 310.1-ci maddəsi ilə təqsirli bilib və ona on sutkalıq inzibati həbs cəzası verib. Məhkəmə öz qərarında yalnız polis əməkdaşlarının tərtib etdiyi inzibati xəta haqqında protokola və onlardan birinin verdiyi şahid ifadəsinə əsaslanıb.
5. 10 yanvar 2011-ci ildə ərizəçi birinci instansiya məhkəməsinin 9 yanvar 2011-ci il tarixli qərarından apellyasiya şikayəti verib və iddia edib ki, o, sözügedən əməli törətməkdə təqsirli deyil və birinci instansiya məhkəməsinin qərarı əsaslandırılmayıb. Ərizəçi apellyasiya məhkəməsindən digər şahidlərin dindirilməsini də xahiş edib. O, həmçinin, məhkəməyə 9 yanvar 2011-ci il tarixdə günorta saatlarında polis əməkdaşlarının onların evlərinə gələrək ərizəçini heç bir izahat vermədən saxladıqlarını bildirən həyat yoldaşı və oğlunun, habelə, polis əməkdaşlarının onun yaşadığı evinə daxil olduğunu, sonra isə onu polis maşınına mindirib apardıqlarını gördüklərini bildirən qonşularının yazılı ifadələrini təqdim edib.
6. 14 yanvar 2011-ci il tarixdə Bakı Apellyasiya Məhkəməsi ərizəçini saxlamış polis əməkdaşlarını dinlədikdən sonra birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlayıb və ərizəçinin şikayətlərini əsassız sayaraq rədd edib. Bu qərar qəti idi və ondan şikayət verilə bilmzədi.
MƏHKƏMƏNİN DƏYƏRLƏNDİRMƏSİ
7. Konvensiyanın 5-ci və 6-cı maddələrinə əsaslanaraq, ərizəçi şikayət etdi ki, o, heç bir inzibati xəta törətməyib və daxili məhkəmələrin qərarlarında adekvat əsaslandırma olmadığından ədalətli məhkəmə dinləməsi həyata keçirilməyib. Məhkəmə hesab edir ki, bu şikayət yalnız Konvensiyanın 6-cı maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq araşdırılmalıdır.
8. Məhkəmə qeyd edir ki, bu şikayət açıq-aşkar əsassız və Konvensiyanın 35-ci maddəsində sadalanan hər hansı digər əsaslara görə qəbuledilməz deyil. Buna görə də o, qəbuledilən elan edilməlidir.
9. Məhkəmə ilkin olaraq qeyd edir ki, ərizəçinin Konvensiyanın 6-cı maddəsinə uyğun olaraq hazırkı işdə qaldırdığı hüquqi məsələlərlə Azərbaycan əleyhinə əvvəlki işlərdə ərizəçilərin İnzibati Xətalar Məcəlləsinə uyğun olaraq inzibati məsuliyyətə cəlb edilməsi ilə bağlı qaldırılan hüquqi məsələlər arasında əhəmiyyətli dərəcədə oxşarlıq var (bax, bir çox digər qərarlarla yanaşı, Qafqaz Məmmədov Azərbaycana qarşı, № 60259/11, §§ 74-96, 15 oktyabr 2015-ci il; İbrahimov və başqaları Azərbaycana qarşı, № 69234/11 və 2 digərləri, §§ 93- 115, 11 fevral 2016-cı il; Hüseynli və başqaları Azərbaycana qarşı, № 67360/11 və digər 2 iş, §§ 110, 35, 11 fevral 2016; Savalanlı Azərbaycana qarşı [Komitə], № 30608/14, §4, 20 14 yanvar 2021-ci il; İbrahimov Azərbaycana qarşı [Komitə], № 39466/16, §§ 18-20, 14 yanvar 2021-ci il; və Həsənov və Məcidli Azərbaycana qarşı, № 9626/14 və 9717/14, § 33- 41, 7 oktyabr 2021).
10. Xüsusilə, yuxarıda göstərilən hallarda olduğu kimi, hazırkı işdə də daxili məhkəmələr qərarlarına əlavə səbəb göstərmədən yalnız inzibati xəta haqqında protokola və polis əməkdaşlarının ifadələrinə istinad ediblər. Buradan belə nəticə çıxır ki, daxili məhkəmələr hər hansı digər izahatları nəzərə almadan, ərizəçinin irəli sürdüyü ciddi iddialara münasibət bildirmədən və ya mübahisəli faktları başqa yolla aydınlaşdırmağa cəhd etmədən, sadəcə olaraq, polisin müvafiq protokolunda təqdim olunan faktlar və ittihamlarla bağlı versiyalarını və polis əməkdaşlarının dinləmə zamanı verdiyi şahid ifadələrini qəbul ediblər. Bununla əlaqədar olaraq, Məhkəmə cinayət prosesinin ədalətliliyinin araşdırılması kontekstində gəldiyi əvvəlki nəticələrini bir daha təkrar edir ki, təqsirləndirilən şəxsin irəli sürdüyü konkret, müvafiq və mühüm məqama məhəl qoymamaqla yerli məhkəmələr 6-cı maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş öhdəlikləri yerinə yetirməyiblər (bax: Neçiporuk və Yonkalo Ukraynaya qarşı, № 42310/04, § 280, 21 aprel 2011-ci il və Əliyev Azərbaycana qarşı [Komitə], № 76236/11, § 18, 11 iyun 2020-ci il). Hazırkı işdə daxili məhkəmələrin qərarlarının adekvat əsasa malik olmadığını nəzərə alaraq, Məhkəmə belə nəticəyə gəlir ki, ərizəçiyə qarşı inzibati icraat bütövlükdə götürüldükdə Konvensiyanın 6-cı maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən ədalətli məhkəmə araşdırmasının təminatlarına uyğun gəlməyib (bax: Qafqaz Məmmədov, §96; İbrahimov və başqaları, §115; Hüseynli və başqaları, §135; Savalanlı, §24; və İbrahimov, §20 və yuxarıda qeyd olunanlar).
11. Müvafiq olaraq, Konvensiyanın 6.1-ci maddəsinin pozuntusu baş verib.
KONVENSİYANIN 41-Cİ MADDƏSİNİN TƏTBİQİ
12. Ərizəçi mənəvi ziyana görə 30.000 avro (EUR) tələb edib. O, həmçinin daxili məhkəmələrdə və Məhkəmə qarşısında çəkdiyi hüquqi xərclərə görə 2,914 avro tələb edib və iddiasını dəstəkləmək üçün nümayəndəsi ilə olan müqaviləni təqdim edib.
13. Hökumət hazırkı işdə pozuntunun müəyyən edilməsinin özünün ərizəçi üçün yetərli kompensasiyanı təşkil edəcəyini bildirib və iddia edib ki, ərizəçi məhkəmə xərclərinin faktiki olaraq çəkildiyini və ödənildiyini təsdiq edən heç bir sübut təqdim etməyib.
14. Məhkəmə, həmin məbləğdən tutula biləcək hər hansı vergi məbləği də daxil olmaqla, ərizəçiyə mənəvi ziyana görə 3,600 avro təyin edir.
15. Əlində olan sənədləri nəzərə alan Məhkəmə, hər hansı vergi məbləği də daxil olmaqla, bütün xərcləri əhatə edən 500 avro məbləğində vəsaitin təyin edilməsini məqsədəuyğun hesab edir.
BU ƏSASLARA GÖRƏ, MƏHKƏMƏ YEKDİLLİKLƏ,
1. Bəyan edir ki, ərizə qəbulediləndir;
2. Qərar verir ki, Konvensiyanın 6 § 1 -ci maddəsinin pozuntusu baş verib;
3. Qərar verir ki,
(a) cavabdeh Dövlət, qərarın qüvvəyə mindiyi tarixdən üç ay müddətində aşağıdakı məbləğdə təzminatı ödəmə tarixində keçərli olan məzənnəyə uyğun olaraq, cavabdeh dövlətin valyutasına mübadilə edirək ərizəçilərə ödəməlidir:
(i) tutula biləcək hər hansı vergi məbləği daxil olmaqla mənəvi ziyana görə ərizəçiyə 3,600 (üç min altı yüz) avro;
(ii) üzərinə tətbiq edilə biləcək hər hansı vergi məbləği də əlavə olunmaqla məhkəmə xərc və məsrəflərinə görə, 500 (beş yüz) avro;
(b) yuxarıda qeyd edilən üç ayın keçməsindən sonra ödəmənin həyata keçirilməsinə qədər gecikdirilən müddət üçün yuxarıda göstərilən məbləğə görə, Avropa Mərkəzi Bankının faiz dərəcəsinə uyğun olaraq faizlər ödənilməli və buna üç faiz də əlavə edilməlidir;
4. Ərizəçinin ədalətli kompensasiya tələbinin qalan hissəsini rədd edir.
Qərar Məhkəmə Reqlamentinin 77-ci Qaydasının 2 və 3-cü bəndlərinə uyğun olaraq, ingilis dilində tərtib olunub və 30 iyun 2022-ci il tarixdə yazılı olaraq açıqlanıb.
Martina Keller Mārtiņš Mits
Katib Sədr